Het Steinmeyer-orgel (1922/op. 1341) in de Adventskerk te Alphen aan den Rijn
 |
[Bron : Steinmeyer Orgeln seit 1847 / G. F. Steinmeyer & Co., 8867 Oettingen/Bayern/ Juli 1972]
De dispositie van het orgel
Een juweeltje in de Adventskerk
[Bron: De Amsterdammer 27-01-1923]
Verdere informatie over het orgel : Lees verder: https://www.simonstelling.nl/h... en https://www.vriendenvandeadven...
Klaas Jan Mulder en het Steinmeyer-orgel
Klaas Jan Mulder (1930-2008) heeft op het Alphense Steinmeyer-orgel in 1981, 1986 en 1993. In brieven aan de heer P. Kalshoven vermelde Jan Smit, voormalige registrant en secretaris van Klaas Jan Mulder de werken die KJM ging spelen.
Uit nieuwsgierigheid bracht ik een bezoek aan Steinmeyer-orgel (1922) in de Adventskerk te Alphen aan den Rijn. Ook omdat Simon Stelling, de vaste organist van dit Steinmeyer-orgel, één van de organisten die het Bussumse Steinmeyer-orgel regelmatig bespeelde toen het in de Clemenskerk stond. Hij trad op dit orgel op met zijn kamerkoor ‘Cantabile’, en samen met andere organisten.
Simon Stelling en het Steinmeyer-orgel
In 2015 bespeelde Simon Stelling voor de eerste keer het Steinmeyer-orgel tijdens de zomerorgelconcerten in de Koepelkerk. Kortgeleden sprak ik met hem in zijn kerk over het Alphense Steinmeyer-orgel.
Deze kerk is gebouwd in 1920 op de plek waar in 1916 de oude kerk verwoest werd door brand. Het Steinmeyer-orgel werd gebouwd in 1922. Al die jaren is het orgel nooit weggeweest. Alles is authentiek want alle Steinmeyer stemmen van 1920 zijn er nog. Ook de preekstoel, de kronen en de glas-in-lood ramen zijn origineel en geven de bezoeker een prachtig beeld van de architectuur uit begin jaren twintig.
Alles is anders dan in de Koepelkerk hoewel beide kerken bijna even oud zijn.
In 1983 is het orgel uitgebreid met 2 registers. De stiftjes zijn op de plaats gekomen waar vroeger de klok zich bevond. De klok is verhuisd naar een plek links van de klavieren. Sommige mensen vroegen zich af of dit moest gebeuren. Ik ben blij met de nieuwe registers. Ze hebben het orgel niet aangetast en hebben geen andere registers vervangen. Ze zijn van toegevoegde waarde.
Het orgel heeft twee klavieren, allemaal met verschillende klankkleuren; achtvoetsstemmen die hun eigen functie hebben – van forte naar pianissimo, maar ook van helder naar donker. En dat maakt een orgel als dit uniek. Het is zeer geschikt voor symfonische muziek. Je kan geleidelijk crescendo maken. We hebben net de klarinet en de dubbel fluit gehoord. Het zijn eenzaam mooie registers. Deze klankschoonheid hoor je nergens. Een barokorgel heeft een andere klank, ook prachtig, maar daarop maak je heel anders muziek. Op het Steinmeyer-orgel kan je ook orkestwerk transponeren en dat ga ik doen tijdens mijn concert op 28 september 2018.
Wat vind je bijzonder aan de Steinmeyer-orgels?
Het is een bijzonder orgel. De diversiteit aan zachte stemmen die je hebt. De prachtige intonatie met name de grondstemmen. Ook de warmte die daarin zit. Er zitten geen scherpe tonen in.
Vorig jaar bracht ik een bezoek aan de Steinmeyer-Orgelbau te Öttingen in Duitsland. Het orgelbedrijf is gesloten en er is een museum van gemaakt. Ik werd ontvangen door de heer Paul Steinmeyer (86jr). Hij wist precies van het Alphense orgel dat zijn grootvader had ontworpen. We mochten de hele werkplaats bezoeken. Geweldig om te zien dat de orgels die in heel Europa werden gebouwd, opgesteld werden in de orgelzaal. Ze hebben ook prachtige archiefkasten met mappen van al de orgels met hun opus nummers; ook dus voor ons “Steinmeyer opus 1341” en het Bussumse “Steinmeyer opus 1350”. Het was een ontroerend bezoek.
Je hebt het Bussumse Steinmeyer-orgel regelmatig bespeeld toen het in de Clemenskerk stond. Op 16 augustus 2015 heb je het orgel voor de eerste keer bespeeld na zijn verhuizing naar de Koepelkerk. Toen vertelde Sander Wassing de geschiedenis van het orgel. Wat vind je van de Bussumse Steinmeyer?
Het is niet vanzelfsprekend dat orgels van dit kaliber nieuwe plekken krijgen als het lot ze treft dat de kerk gesloten wordt. Enerzijds ben ik dus blij dat het Hilversumse Steinmeyer-orgel een goede plek vond in de Koepelkerk. We moeten dus blij zijn dat het orgel er nog is.
Alleen is het jammer, in mijn optiek, dat het op een verkeerde plek staat – op de begane grond. Dat orgel had hoog moeten staan want kan je het zo beleven net als het toen in de Clemens stond, de kerk waarvoor het orgel gebouwd werd. Nu beleef je het orgel te direct. In één oor is het sterk en in het andere minder. Het orgel moet eigenlijk voor je of achter je staan. Dan zit je mooi in de klank.
Het Steinmeyer-orgel hier in Alphen a/d Rijn staat hoog in de kerk. Deze orgels zijn bedoeld om op afstand te kunnen beluisteren.
Vele mensen associëren het orgel met de kerk en kerkelijke muziek. Hoe zorg je in tijden van ontkerkelijking dat mensen toch in aanraking komen met orgelmuziek?
Orgelmuziek is niet zo aan het orgel verbonden. Ik liep een jaar geleden in een Utrechtse winkelstraat. In eens hoorde ik “Grote Präludium in A-moll van Bach. Ik zag helemaal geen orgel. Toen zag ik een jongen met een soort ‘bayan’ accordeon. Ik dacht .. “organisten sluiten zich op in pompeuze kerken ..”
Aan de andere kant moeten we eerlijk zijn dat mensen niet meer naar de kerk gaan. En dat is heel slecht voor het orgel.
Ik ben kerkorganist voor de zondagdiensten. In 2013 werd ik benoemd tot stadsorganist van Alphen a/d Rhijn. Dat is een eretitel want je krijgt er geen geld voor. Maar je krijgt wel de mogelijkheden om het orgel buiten de kerkdiensten te promoten. Ik organiseer bijv. orgelzomerconcerten; die beginnen in April en eindigen op Monumentendag in september.
Op 8 september, de Nationale Orgeldag, speel ik meestal een populair programma, muziek voor een groot publiek. Op deze manier probeer ik de drempel omlaag te krijgen. Mijn leerlingen spelen ook regelmatig. Verder probeer ik ook kinderen bij het orgel te betrekken. Vorig jaar organiseerde ik een theatervoorstelling over “Carnaval der Dieren” van Saint-Saëns voor basisschoolkinderen.
Het lukt om orgelconcerten en andere activiteiten te organiseren omdat ik mensen om me heen heb die mij helpen. Die zijn goud waard.”
Restauratie van het orgel
Het Alphense Steinmeyer-orgel negen maanden lang buiten bedrijf
Op zondag 19 januari om 16.00 uur vindt het Afscheidswensconcert in de Alphense Adventskerk omdat het Steinmeyer-orgel (1922 / op.1341) wordt gerestaureerd. Stadorganist Simon Stelling zal het concert verzorgen. Lees verder ....
Adventskerk Orgel ingebruiksname Steinmeyer-orgel 25 oktober 2020
Zondag 25 oktober om 10.00 uur vindt de feestelijke heringebruikname van het Alphense Steinmeyer-orgel (1922/op.1341) in de Adventskerk plaats tijdens de dienst, met 30 bezoekers maximaal. Behalve het begeleiden van de samenzang gaat Simon Stelling Bachs 'Wir danken Dir, Gott, Wir danken Dir”, twee orgelimprovisaties: 'Zing een nieuw lied voor God de Here' en 'Dan breekt muziek van snaren' en aan het eind van de dienst Vierne’s 'Carillon de Westminster (uit 24 Pièces de Fantaisie III Suite op.54) laten horen.
Later van middag, om 16.30 uur, is er een orgelvesper, ook met 30 bezoekers maximaal. De dienst en de orgelvesper zijn op YouTube live te volgen. Met 2360 pijpen is dit orgel het grootste Steinmeyer-orgel in Nederland.
Tijdens het stemmen na de restauratie was Simon Stelling al tevreden met de orgelklank die volgens hem behouden is gebleven. Heel fijn dus om straks het orgel weer te horen. Het andere Steinmeyer-orgel (1923/op.1350) bevindt zich in de Koepelkerk te Bussum. Laatst werd het bespeeld door organist Bert Wisgerhof tijdens de orgelbespeling op Nationale Orgeldag. https://www.youtube.com/watch?v=TwDPDXYYV1o En niet te vergeten het Papendrechtse Steinmeyer (1923/op.1363) / Pels orgel.
Ik kijk er enorm uit om weer de klank van dit Steinmeyer te horen, vooral de Bazuin 16’ (Vol op het orgel - Adoptie actie)!
Mijn grote dank en waardering gaat uit naar:
- Simon Stelling en fotograaf Alexander Schippers voor hun medewerking.
- Jan Smit, voormalige registrant en secretaris van Klaas Jan Mulder voor het Programmaarchief van KJM
